پاسخ: معاني نفس از ديدگاه قرآن :
تفحص و بررسي درقرآن، بيانگر اين حقيقت است كه كلمهنفسدرآيات زيادي(حدود 346 مورد) به صورتهايمختلف مفرد و جمع و... بكار برده شده،ودرمعاني بسياري كه درذيل مي آيد، بكار رفته است:
1- نفس به معناي جان يا حيات حيواني :
وَ ما كانَ لِنَفْسٍ أَنْ تَمُوتَ إِلاّ بِإِذْنِ اللّهًِ...[1] «براي نفس چيزي نيست مگر آن كه بميرد به اذن پروردگار»
... كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ...[2]«هر نفسي مرگ را خواهد چشيد».
در اين دو آيه، نفس مرادف با جان است.
2 - نفس به معناي روان يا نفس انساني:«... وَ ذَكِّرْ بِهِ أَنْ تُبْسَلَ نَفْسٌ بِما كَسَبَتْ، يادآوري كن كه نفس آنچه كسب كند بدان گرفتار ميشود»[3]
يعني نفس در اين معنا، ماهيتخويش را با آنچه كه به دستميآورد، ميسازد. در اين مورد نفس همان مجموعه حالات روحي استكه خاصيت ادراكي، انفعالي، و افعالي دارد و بر مبناي اين سه خصوصيت خود را ميسازد و شخصيت خود را شكل ميدهد.
… أَخْرِجُوا أَنْفُسَكُمُ الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذابَ الْهُونِ بِما كُنْتُمْ تَقُولُونَ عَلَي اللّهِ غَيْرَ الْحَقِّ وَ كُنْتُمْ عَنْ آياتِهِ تَسْتَكْبِرُونَ.[4]«در روز قيامتخداوند به كفار اخطار ميكند خارج كنيد نفسهايخود را از بدنهايتان يعني بميريد درحالي كه جزا داده ميشويد به عذاب خواركنندهاي».
3 - نفس به معناي شخصيت شكل گرفته و متعادل: