منظور از «كمال توحيده الاخلاص له و كمال الاخلاص نفى الصفات عنه» چيست؟
پاسخ: اين سخن در نخستين خطبه نهج البلاغه بيان شده است. امام على عليه السلام در اين خطبه به ذكر توحيد ناب پرداخته، مىفرمايند: «اساس دين، شناخت خداست و شناختن كامل، تصديق و گرويدن به او و تصديق كامل، يكتا و يگانه دانستن اوست و كامل بودن توحيد، اخلاص در عمل به شمار مىآيد و كمال اخلاص آن است كه غير از ذات او صفتى (خارج از ذات) براى او تصور نشود؛ زيرا هر صفتى گواهى مىدهد كه او غير از موصوف است و هر موصوفى گواهى مىدهد كه او غير از صفت است؛ پس كسى كه خدا را به صفتى وصف كند، قرينى براى او در نظر گرفته است و كسى كه قرينى براى او قرار دهد او را دو تا دانسته و وقتى دو تا دانست او را تقسيم كرده است و هر كه او را تقسيم كند، نسبت به او نادان است و كسى كه نسبت به او نادان است به او اشاره مىكند و كسى كه به او اشاره كند او را محدود و معين كرده است و كسى كه او را محدود كند او را به شمار آورده است و...». [1]
همانگونه كه از سخنان حضرت فهميده مىشود، يگانه شناختى كه خالص باشد، اين است كه براى خداوند صفتى تصور نشود.
پيش از پرداختن به شرح اين مطلب مىتوان گفت: