رابطه‏ى عرفان و شناخت نفس چيست؟
پاسخ اجمالي
عرفان به دو شاخه نظري و عملي تقسيم مي شود. مباحث هر دو شاخه با شناخت نفس ارتباط تنگاتنگ دارند. چون از يك سو در عرفان نظري بحث از شهود حق است و از سوي ديگر نفس كاملترين مظهر حق است و شهود حق تنها با شناخت نفس و پاكسازي آن از عيوب و نزديكي آن به حضرت حق حاصل مي شود.
رسول گرامي اسلام فرمود: هر كس خود را شناخت پروردگارش را مي شناسد.
اما ارتباط شناخت نفس با عرفان عملي كه معرفت طريق سلوك و مجاهده براي رهاساختن نفس از تنگناهاست، واضح و روشن است.
پس مي توان گفت شناخت نفس و خودشناسي يكي از مهم ترين مسائل و موضوعات عرفان اسلامي را شكل مي دهد.
پاسخ تفصيلي

رابطه خودشناسي با خدا شناسي
اين حديث شريف و روايات ديگرى از اين دست كه حاكى از ملازمه اكيد ميان شناخت انسان و شناخت خداوند است، تفسيرهاى فراوانى را در برداشته و بحث‏هاى دامنه‏دارى را فراروى انديشمندان نهاده است كه طرح تفصيلى آن خارج از حوصله اين مقال مى‏باشد؛ ولى در عين حال مى‏كوشيم نقاط اساسى را در حد پرسش حضرتعالى، روشن سازيم.
در يك نگاه كلى، شناخت انسان نسبت به خداوند سبحان دوگونه است:
1. شناخت حصولى؛ كه مقصود از آن شناخت از راه عقل، تفكر، انديشه و استدلال و برهان است.
2. شناخت حضورى؛ كه خود دوگونه است: