سؤال: مراتب شرك‏ را بيان نمائيد؟
جواب: در مباحث اعتقادى به سه عنوان موحّد، كافر و مشرك برمى‏خوريم. انسان يا به وجود خداوند اقرار ندارد كه در اين صورت به او كافر مى‏گوييم؛ امّا در صورت اقرار، اگر خداوند را به يگانگى نيز بشناسد او را موحّد، و اگر در كنار خدا، شريكانى نيز براى او قرار دهد، او را مشرك مى‏ناميم. البته برخى از مراتب شرك با ايمان قابل جمع نيست و آن شرك در ذات است كه آن را شرك جلىّ مى‏ناميم و برخى از مراتب شرك همچون ريا، شرك خفى است كه با ايمان ظاهرى سازگار بوده و شخص را از جرگه مؤمنان خارج نمى‏كند. براى توضيح بيشتر اين مطلب، به شرح اقسام و مراتب شرك مى‏پردازيم:

1. شرك ذاتى‏

شرك در قرآن، هم به معناى شريك قرار دادن براى خداوند به كار رفته است و هم به معناى نفى حق تعالى و پذيرفتن موجود ديگرى به عنوان اله. خداى سبحان.
در قرآن، عواملى چون ظن و وهم گرايى، حس گرايى، منفعت طلبى و تقليدگرايى را منشأ گرايش مشركان به شرك معرفى مى كند. به آياتى در اين زمينه توجه مى كنيم:
الف) عامل ظن و وهم گرايى (وَمَن يدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ لاَ بُرْهَانَ لَهُ بِهِ فَإِنَّمَا حِسَابُهُ عِندَ رَبِّهِ إِنَّهُ لاَ يفْلِحُ الْكَافِرُونَ);[58] و هر كس معبود ديگرى با خداوند بخواند، هيچ برهانى بر آن ندارد; پس حساب او نزد پروردگارش است; به درستى كه كافران رستگار نمى شوند. (وَيعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَمْ ينَزِّلْ بِهِ سُلْطَاناً وَمَا لَيسَ لَهُم بِهِ عِلْمٌ وَمَا لِلظَّالِمينَ مِن نَّصِير);[59] و آنان چيزهايى غير خداوند را مى پرستند كه خداوند دليلى براى آن نازل نكرده است و آنها نيز علم به آنان ندارند; و براى ظالمان ياورى نيست. (أَلاَ إِنَّ لِلَّهِ مَن فِي السَّماوَاتِ وَمَن فِي الْأَرْضِ وَمَا يتَّبِعُ الَّذِينَ يدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ شُرَكَاءَ إِن يتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلاَّ يخْرُصُونَ);[60] آگاه باشيد كه تمام كسانى كه در آسمان ها و زمين هستند، از آنِ خدا مى باشند و آنها كه غير خدا را همتاى او مى خوانند، فقط از گمان و پندار پيروى مى كنند و آنها فقط دروغ ميگويند.